Trong bầu không gian tĩnh lặng của đêm muộn, tôi lại hay trầm tư chiêm nghiệm về phương thức mà di huấn của Đức Thế Tôn từ mấy thiên niên kỷ trước, đi qua bao nhiêu dâu bể, mà giờ vẫn còn nguyên vẹn để mình đọc được. Đã có lúc tôi từng hình dung "Kho Tàng Pháp Bảo" là một khái niệm vô cùng vĩ mô, giống như một kho tàng khổng lồ chất đầy các tạng kinh điển cổ xưa hay những kho lưu trữ điện tử của thời đại mới. Thế nhưng, tôi lại cảm nhận nó mang hình ảnh của một chiếc mỏ neo hơn cả. Một thứ gì đó giữ cho tâm mình không bị cuốn trôi trước những trào lưu biến đổi hay những lối lý giải "thỏa hiệp" của xã hội hôm nay.
Hành giả tự vấn, nếu giả sử không tồn tại kho tàng kinh điển ấy —thiếu hụt Tam Tạng Pāḷi và những bản Chú giải, Phụ chú giải vốn được chư tiền bối tận tụy duy trì— thì chắc đạo Phật bây giờ chắc đã biến thành một thứ triết lý tâm linh pha tạp nào đó rồi. Xã hội thường có khuynh hướng làm cho giáo luật trở nên "thoải mái" hơn, sao cho tương thích với nhịp sống hối hả hiện nay, nhưng chính việc "tối giản hóa" ấy đôi khi lại đánh mất đi cốt tủy nguyên bản của Chánh Pháp. Chánh Pháp không mất đi ngay lập tức đâu, mình nghĩ thế. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, cho đến lúc hành giả không còn thấy được đích đến ban đầu nằm ở đâu.
Có những lúc ngồi lật mấy trang kinh, mình thấy hơi sợ cái trách nhiệm của việc "giữ gìn". Không phải giữ sách trên kệ cho sạch bụi, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Pháp Bảo thực chất là một cây thước đo mực thước. Khi mình nghe một quan điểm mới, hay một cách tu tập "lạ", mình có cái để đối chiếu. Nếu không có hệ thống chuẩn mực đó, chúng ta dễ dàng bị cảm xúc riêng tư dẫn dắt hoặc bị lệ thuộc vào những cảm giác thoáng qua. Nếu tu theo cảm hứng tùy tiện thì sớm hay muộn cũng sẽ bị lạc lối, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Là một cư sĩ, tôi nhận thấy mình cũng mang trên vai một phần trọng trách. Bổn phận ấy không phải là việc đi thuyết giảng cho người khác, mà là học cho đúng, hiểu cho kỹ để không làm sai lệch cái bản chất vốn có. Nếu thiếu click here đi sự thực hành, Pháp Bảo chẳng khác nào một khối tri thức vô hồn, là những dòng chữ nằm yên trên mặt giấy. Chỉ khi mình đem nó ra soi rọi vào mấy cái hành vi, lời nói hoặc vào những lúc tâm thức bất ổn, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự xoay vần.
Khi tưởng nhớ các thế hệ cha ông đã kiên trì truyền tụng, sao chép kinh điển, rồi đối soát từng câu chữ để lưu truyền cho hậu thế, tôi thấy bản thân còn quá lười nhác. Chúng ta đang sống trong thời đại mà mọi thứ đều sẵn có qua một cái chạm trên màn hình điện thoại, nhưng chính sự tiện lợi đó đôi khi lại khiến ta trở nên thiếu sâu sắc. Bảo tồn Chánh Pháp nghe thì cao siêu, nhưng chắc nó bắt đầu từ việc mình chịu khó ngồi xuống, đọc một đoạn giáo lý thật chậm rãi, rồi tự nhìn lại xem mình có đang hành trì đúng không. Chẳng cần gì hào nhoáng, chỉ cần sự thành thật với chính mình là đủ rồi.
Màn đêm thật yên bình, có lẽ đây là lúc thích hợp để khép lại dòng suy tưởng này. Pháp tính vẫn luôn hằng hữu, không hề lay động, chỉ có hành giả là cứ mải miết theo đuổi những thứ viển vông mà quên đi cái gốc rễ ngay tại hiện tại. Có lẽ cái sự im lặng này mới là lúc Pháp dễ thấm vào lòng nhất.